Động vật và thực vật khi lưu thông qua biên giới không chỉ đơn thuần là hàng hóa. Chúng có thể mang theo dịch bệnh, sinh vật ngoại lai hoặc liên quan đến các loài quý hiếm cần bảo tồn. Chính vì vậy, pháp luật Việt Nam và quốc tế đều áp dụng những quy định nghiêm ngặt, yêu cầu doanh nghiệp phải có giấy phép trước khi thực hiện xuất nhập khẩu.
Vậy cụ thể cần những loại giấy phép nào? Quy trình xin ra sao? Doanh nghiệp cần lưu ý gì để hạn chế rủi ro? Hãy cùng phân tích chi tiết dưới đây.
1. Vì sao cần giấy phép khi xuất nhập khẩu động vật, thực vật?
Giấy phép không chỉ là một thủ tục hành chính bắt buộc, mà còn là công cụ quan trọng để Nhà nước kiểm soát và quản lý hoạt động thương mại động, thực vật xuyên biên giới. Việc cấp phép mang nhiều ý nghĩa thiết thực, từ bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng cho đến bảo đảm lợi ích quốc gia.
1.1. Bảo vệ an toàn sinh học
Động vật và thực vật có thể mang mầm bệnh, ký sinh trùng hoặc sâu hại. Nếu không kiểm soát, chúng dễ dàng xâm nhập và phát tán trong nước, gây thiệt hại lớn cho nông nghiệp và sức khỏe cộng đồng. Do đó, giấy phép kiểm dịch giúp xác nhận hàng hóa đã được kiểm tra, xử lý trước khi lưu thông.
Ví dụ: dịch cúm gia cầm H5N1, dịch tả lợn châu Phi, bọ cánh cứng hại dừa.
1.2. Bảo tồn đa dạng sinh học
Nhiều loài quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng cần được quản lý nghiêm ngặt. Nếu không có giấy phép, hoạt động buôn bán có thể đẩy nhanh sự suy giảm hệ sinh thái. Giấy phép là công cụ giúp quản lý nguồn tài nguyên này một cách bền vững.
Ví dụ: tê tê, rùa biển, gỗ giáng hương, trắc, mun.
1.3. Đảm bảo tuân thủ cam kết quốc tế
Là thành viên của nhiều công ước, đặc biệt là CITES, Việt Nam có trách nhiệm kiểm soát chặt việc xuất nhập khẩu các loài nằm trong danh mục quản lý. Doanh nghiệp chỉ được phép giao dịch khi có giấy phép hợp lệ. Doanh nghiệp có thể sử dụng dịch vụ xin cấp giấy phép CITES tại Trường Thành nếu có nhu cầu.
Đây cũng là điều kiện để hàng hóa Việt Nam được thị trường quốc tế công nhận và tin tưởng.
1.4. Quản lý thương mại minh bạch, bảo vệ lợi ích quốc gia
Giấy phép góp phần:
- Kiểm soát lưu thông hợp pháp, chống buôn lậu.
- Đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
- Giữ gìn lợi ích kinh tế và bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
Như vậy, giấy phép đóng vai trò hàng rào kỹ thuật cần thiết, vừa ngăn chặn rủi ro vừa tạo nền tảng cho thương mại động, thực vật minh bạch và bền vững.
2. Các loại giấy phép cần thiết
Tùy thuộc vào loại động vật, thực vật và mục đích xuất nhập khẩu, doanh nghiệp có thể cần một hoặc nhiều loại giấy phép sau:
2.1. Giấy phép kiểm dịch động vật, thực vật
- Cơ quan cấp: Cục Thú y (đối với động vật, sản phẩm động vật) và Cục Bảo vệ Thực vật (đối với thực vật, sản phẩm thực vật).
- Mục đích: Xác nhận hàng hóa đảm bảo an toàn dịch bệnh, không mang mầm bệnh gây hại.
- Đối tượng áp dụng: Động vật sống, thịt, trứng, sữa, cây giống, hạt giống, nông sản tươi…
2.2. Giấy phép CITES
- Cơ quan cấp: Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam (Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn).
- Mục đích: Cho phép xuất nhập khẩu các loài động thực vật nguy cấp, quý hiếm thuộc Phụ lục của Công ước CITES.
- Ví dụ: Gỗ hương, trăn, rùa, lan rừng…
2.3. Giấy phép của Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn
- Áp dụng với: Một số loài động thực vật không thuộc diện kiểm dịch nhưng vẫn nằm trong danh mục quản lý chuyên ngành.
- Ví dụ: Gỗ nguyên liệu, động vật thủy sản giống.
2.4. Giấy phép của Bộ Công Thương / Bộ Tài nguyên & Môi trường
- Được yêu cầu khi xuất nhập khẩu các sản phẩm động thực vật liên quan đến tài nguyên thiên nhiên đặc thù hoặc sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng môi trường.
3. Quy trình xin giấy phép xuất nhập khẩu động, thực vật
Để đảm bảo hàng hóa động, thực vật được thông quan thuận lợi, doanh nghiệp cần tuân thủ đầy đủ các bước trong quy trình xin giấy phép sau:
Bước 1 – Xác định loại hàng hóa
Doanh nghiệp trước hết phải phân loại chính xác lô hàng: thuộc nhóm kiểm dịch động vật, thực vật, nhóm hàng thuộc Công ước CITES hay các nhóm hàng quản lý khác. Việc phân loại sai ngay từ đầu sẽ dẫn tới nộp sai hồ sơ và kéo dài thời gian thông quan.
Bước 2 – Chuẩn bị hồ sơ
Hồ sơ xin cấp phép thường bao gồm:
- Đơn đề nghị cấp phép hoặc đăng ký kiểm dịch;
- Hợp đồng thương mại, invoice, packing list;
- Vận đơn, giấy chứng nhận xuất xứ (C/O);
- Giấy chứng nhận kiểm dịch hoặc y tế do cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu cấp.
Một số trường hợp đặc thù (ví dụ: gỗ quý, động vật thuộc danh mục CITES, thủy sản đông lạnh) có thể cần thêm giấy tờ chuyên ngành khác.
Bước 3 – Nộp hồ sơ tại cơ quan chuyên ngành
Tùy từng loại hàng, doanh nghiệp sẽ nộp hồ sơ tại Cục Thú y, Cục Bảo vệ Thực vật hoặc cơ quan quản lý CITES Việt Nam. Hiện nay, nhiều thủ tục có thể nộp trực tuyến qua Cổng một cửa quốc gia để tiết kiệm thời gian.
Bước 4 – Thẩm định và cấp phép
Cơ quan chuyên ngành tiến hành kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ, có thể yêu cầu kiểm tra thực tế lô hàng hoặc lấy mẫu xét nghiệm. Nếu đáp ứng quy định, giấy phép hoặc chứng nhận kiểm dịch sẽ được cấp.
Bước 5 – Thông quan hàng hóa
Khi đã có giấy phép, doanh nghiệp xuất trình cùng bộ hồ sơ hải quan để thực hiện thủ tục thông quan. Sau khi hải quan xác nhận hợp lệ, hàng hóa sẽ được giải phóng để đưa vào lưu thông hoặc xuất khẩu.
4. Những khó khăn doanh nghiệp thường gặp khi xin giấy phép xuất nhập khẩu động, thực vật
Mặc dù giấy phép là điều kiện bắt buộc để hàng hóa được thông quan hợp pháp, nhưng trong quá trình xin cấp phép, nhiều doanh nghiệp thường gặp phải không ít trở ngại:
Hồ sơ phức tạp, yêu cầu chặt chẽ
Thủ tục xin giấy phép đòi hỏi nhiều loại giấy tờ khác nhau: từ hợp đồng thương mại, hóa đơn, vận đơn, chứng nhận kiểm dịch, cho đến giấy phép chuyên ngành hoặc văn bản xác nhận nguồn gốc. Chỉ cần thiếu một tài liệu hoặc điền sai thông tin, hồ sơ có thể bị từ chối, khiến doanh nghiệp phải bổ sung hoặc nộp lại từ đầu.
Thời gian xử lý kéo dài
Đối với một số lô hàng đặc thù, cơ quan chức năng có thể yêu cầu kiểm dịch tại chỗ, lấy mẫu phân tích, thậm chí tham vấn thêm ý kiến từ các tổ chức quốc tế (như đối với các loài nằm trong Công ước CITES). Quá trình này khiến thời gian xử lý hồ sơ kéo dài, ảnh hưởng đến kế hoạch giao nhận hàng hóa và tiến độ sản xuất kinh doanh.
Chi phí phát sinh ngoài dự kiến
Việc chậm thông quan đồng nghĩa với phát sinh chi phí lưu kho bãi, lưu container, hoặc chi phí kiểm định bổ sung. Với các lô hàng cần bảo quản lạnh, rủi ro này càng lớn, dễ làm tăng chi phí logistics và giảm hiệu quả nhập khẩu.
Khác biệt về quy định quốc tế
Mỗi quốc gia có hệ thống pháp luật và tiêu chuẩn quản lý riêng. Ví dụ, một số nước Nam Mỹ và châu Phi áp dụng quy chuẩn khác biệt so với Việt Nam, từ tiêu chí kiểm dịch đến chứng từ xuất khẩu. Điều này khiến doanh nghiệp Việt Nam gặp khó trong việc chuẩn bị hồ sơ phù hợp, dễ dẫn đến sai sót và kéo dài quy trình xin giấy phép.
Chính vì vậy, để hạn chế rủi ro, nhiều doanh nghiệp lựa chọn hợp tác với đơn vị logistics am hiểu thủ tục pháp lý nhằm được hỗ trợ toàn diện trong quá trình xin giấy phép.
5. Giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp trong xuất nhập khẩu động thực vật
Để hoạt động xuất nhập khẩu động, thực vật diễn ra thuận lợi, doanh nghiệp nên chú trọng một số giải pháp sau:
Tìm hiểu kỹ danh mục hàng hóa quản lý chuyên ngành
Xác định chính xác loại hàng thuộc diện kiểm dịch, CITES hay nhóm quản lý khác sẽ giúp doanh nghiệp biết rõ cần xin loại giấy phép nào, tránh sai sót và tiết kiệm thời gian.
Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, chính xác ngay từ đầu. Một bộ hồ sơ hoàn chỉnh với hợp đồng thương mại, invoice, packing list, chứng nhận kiểm dịch… sẽ giúp hạn chế tối đa việc phải bổ sung hoặc chỉnh sửa, giảm nguy cơ bị kéo dài thủ tục.
Hợp tác với đối tác logistics uy tín
Những đơn vị logistics chuyên nghiệp có kinh nghiệm thực tế, am hiểu quy định pháp luật và quy trình cấp phép. Doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ từ khâu chuẩn bị hồ sơ, làm việc với cơ quan chức năng cho đến thông quan, nhờ đó tiết kiệm thời gian và chi phí.
Cân nhắc dịch vụ ủy thác nhập khẩu
Với các doanh nghiệp chưa có nhiều kinh nghiệm, ủy thác nhập khẩu là giải pháp hiệu quả. Dịch vụ này giúp doanh nghiệp giao trọn gói quy trình cho đơn vị chuyên môn, đảm bảo tính hợp pháp và an toàn, đồng thời tập trung nguồn lực vào hoạt động kinh doanh chính.
Có thể thấy, sự chuẩn bị kỹ lưỡng kết hợp với việc lựa chọn đúng đối tác sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp giảm rủi ro, tối ưu chi phí và đảm bảo tiến độ khi xuất nhập khẩu động, thực vật.
Xuất nhập khẩu động vật và thực vật là một lĩnh vực đặc thù, luôn nằm trong diện quản lý chặt chẽ của nhiều cơ quan nhà nước cũng như các công ước quốc tế. Việc tuân thủ đầy đủ quy định về giấy phép kiểm dịch, giấy phép CITES, giấy phép quản lý chuyên ngành… không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo tính hợp pháp, mà còn tránh được những rủi ro về chi phí và thời gian trong quá trình thông quan.
Để hoạt động kinh doanh diễn ra thuận lợi, doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu danh mục hàng hóa, chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng và lựa chọn giải pháp logistics phù hợp. Đây chính là chìa khóa để tối ưu hiệu quả xuất nhập khẩu trong lĩnh vực đặc thù này.
Nếu bạn đang tìm kiếm đối tác am hiểu chuyên sâu và có kinh nghiệm thực tiễn trong việc xin giấy phép, thực hiện thủ tục hải quan cho động – thực vật, Trường Thành Logistics sẽ là lựa chọn đáng tin cậy. Với đội ngũ chuyên nghiệp, dịch vụ trọn gói và sự am hiểu pháp lý, chúng tôi cam kết mang đến giải pháp nhanh chóng – an toàn – tiết kiệm, đồng hành cùng doanh nghiệp trong mọi khâu xuất nhập khẩu.
Trường Thành Logistics – Chuyên nghiệp, tận tâm
Hotline: 0915 36 38 39
Trụ sở: Tầng 5, Tháp A, tòa nhà Sông Đà, Phạm Hùng, P.Từ Liêm, Hà Nội.
Email: sale@truongthanhjsc.com
info@truongthanhlogistics.com
Website: https://truongthanhlogistics.com/
CHI NHÁNH HẢI PHÒNG
Địa chỉ: Phòng C103, Tòa nhà TTC, 630 Lê Thánh Tông, Hải An, Hải Phòng
CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 126 Châu Thị Vĩnh Tế, Phường Ngũ Hành Sơn, Thành phố Đà Nẵng
CHI NHÁNH HỒ CHÍ MINH
Phòng 41 tầng 4 tòa nhà Casanova số 85 Nguyễn Sơn, Phường Phú Thạnh, Hồ Chí Minh
