Trong thương mại quốc tế, Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) chính là “tấm hộ chiếu” giúp hàng hóa của doanh nghiệp được hưởng các mức thuế ưu đãi đặc biệt theo các Hiệp định Thương mại tự do (FTA). Tuy nhiên, để được cấp C/O, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phải xác định và chứng minh được xuất xứ của hàng hóa một cách chính xác.
Việc này không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm đáng kể chi phí thuế nhập khẩu mà còn tránh được các rủi ro pháp lý như bị truy thu thuế, phạt vi phạm hành chính. Bài viết này từ Trường Thành Logistics sẽ hướng dẫn bạn quy trình tra cứu và xác định xuất xứ hàng hóa một cách bài bản và hiệu quả nhất.
1. Vì sao phải xác định xuất xứ hàng hóa chính xác?
Xác định chính xác xuất xứ hàng hóa không chỉ là điều kiện bắt buộc để xin cấp C/O mà còn mang lại nhiều giá trị thực tiễn cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu. Cụ thể:
Được hưởng ưu đãi thuế quan
Khi hàng hóa có xuất xứ rõ ràng và được cấp C/O phù hợp theo hiệp định thương mại (FTA), doanh nghiệp sẽ được giảm hoặc miễn thuế nhập khẩu. Đây là lợi thế tài chính lớn, giúp tiết kiệm đáng kể chi phí và tối ưu giá bán.
Đảm bảo tuân thủ pháp luật
Nếu xuất xứ hàng hóa không được xác định chính xác hoặc kê khai sai, doanh nghiệp có thể gặp rủi ro như: bị từ chối thông quan, bị yêu cầu tái xuất hoặc thậm chí bị xử phạt hành chính. Do đó, việc xác định đúng ngay từ đầu giúp doanh nghiệp yên tâm về pháp lý.
Tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường
Hàng hóa có C/O hợp lệ sẽ có mức giá tốt hơn nhờ ưu đãi thuế, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh vượt trội so với đối thủ không tận dụng được ưu đãi thuế quan. Điều này đặc biệt quan trọng trong các ngành có tính cạnh tranh cao như dệt may, da giày, thủy sản, điện tử.
Ngăn ngừa rủi ro phòng vệ thương mại
Trong bối cảnh nhiều quốc gia áp dụng biện pháp phòng vệ như chống bán phá giá hoặc chống trợ cấp, việc minh bạch nguồn gốc sản phẩm là “tấm khiên” giúp doanh nghiệp chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa. Điều này hạn chế rủi ro bị điều tra hoặc áp thuế phòng vệ thương mại.
Hỗ trợ chiến lược xuất khẩu dài hạn
Xác định đúng xuất xứ và duy trì hồ sơ minh bạch giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín với đối tác quốc tế, tạo nền tảng để mở rộng thị trường và phát triển xuất khẩu bền vững.
2. Các nguyên tắc xác định xuất xứ hàng hóa
Việc xác định xuất xứ hàng hóa được thực hiện dựa trên quy tắc xuất xứ (Rules of Origin – ROO) quy định trong các hiệp định thương mại mà quốc gia tham gia. Đây là cơ sở pháp lý để xác định hàng hóa có đủ điều kiện hưởng ưu đãi thuế quan hay không. Về cơ bản, có hai nguyên tắc chính: xuất xứ thuần túy và xuất xứ không thuần túy.
2.1. Xuất xứ thuần túy (WO – Wholly Obtained)
Nguyên tắc này áp dụng cho những hàng hóa được tạo ra hoàn toàn tại một quốc gia, không có sự tham gia của nguyên liệu nhập khẩu. Một số trường hợp phổ biến:
- Sản phẩm nông nghiệp: Gạo, cà phê, rau quả được gieo trồng và thu hoạch tại Việt Nam.
- Sản phẩm thủy sản: Cá, tôm, cua nuôi tại ao hồ, vùng biển thuộc lãnh thổ Việt Nam.
- Khoáng sản: Than đá, quặng, dầu thô khai thác trực tiếp từ lòng đất Việt Nam.
- Động vật và sản phẩm động vật: Gia súc, gia cầm sinh ra và nuôi lớn tại Việt Nam.
Hàng hóa có xuất xứ thuần túy thường dễ xác định và ít phát sinh tranh chấp vì nguồn gốc rõ ràng.
2.2. Xuất xứ không thuần túy (Non-Wholly Obtained)
Phần lớn hàng hóa trong hoạt động thương mại quốc tế thuộc nhóm này, do sử dụng nguyên liệu nhập khẩu từ nhiều quốc gia khác nhau. Để được coi là có xuất xứ tại một quốc gia, hàng hóa phải đáp ứng một trong các tiêu chí cơ bản sau:
- Tiêu chí chuyển đổi mã số HS (CTC – Change in Tariff Classification): Hàng hóa được coi là có xuất xứ nếu quá trình gia công, chế biến tại nước xuất khẩu làm thay đổi mã số HS của nguyên liệu nhập khẩu. Mức độ thay đổi có thể yêu cầu ở cấp độ 2 số (chương), 4 số (nhóm), hoặc 6 số (phân nhóm), tùy theo từng hiệp định thương mại.
- Tiêu chí hàm lượng giá trị khu vực (RVC – Regional Value Content): Hàng hóa được xác định xuất xứ nếu tỷ lệ giá trị nội địa hoặc giá trị gia tăng tại nước xuất khẩu đạt mức tối thiểu theo quy định. Thông thường, tỷ lệ này dao động từ 30% – 40%, tùy theo hiệp định.
- Tiêu chí công đoạn gia công, chế biến cụ thể (SP – Specific Processing): Một số hiệp định yêu cầu hàng hóa phải trải qua những quy trình sản xuất nhất định thì mới được công nhận xuất xứ. Ví dụ: dệt vải phải trải qua công đoạn kéo sợi trong nước, hoặc sản phẩm thủy sản phải được chế biến hoàn chỉnh (làm sạch, phi lê, cấp đông) tại quốc gia xuất khẩu.
Trên thực tế, để xác định đúng nguyên tắc áp dụng, doanh nghiệp cần đối chiếu cụ thể với từng hiệp định FTA mà Việt Nam tham gia, vì mỗi hiệp định có thể có quy định riêng về mức RVC, loại CTC hoặc công đoạn sản xuất được chấp nhận.
3. Cách tra cứu và xác định xuất xứ hàng hóa để làm C/O
Để xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O), doanh nghiệp cần thực hiện theo một quy trình rõ ràng. Các bước dưới đây sẽ giúp doanh nghiệp xác định chính xác xuất xứ hàng hóa, hạn chế sai sót và tiết kiệm thời gian khi làm thủ tục.
3.1. Xác định mã HS của hàng hóa
Mã HS (Harmonized System) là nền tảng quan trọng để áp dụng quy tắc xuất xứ. Nếu mã HS xác định sai, toàn bộ quy trình xin C/O có thể bị từ chối. Doanh nghiệp có thể:
- Tra cứu mã HS trong Biểu thuế xuất nhập khẩu Việt Nam.
- Đối chiếu với cơ sở dữ liệu của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO).
- Liên hệ cơ quan hải quan hoặc đơn vị tư vấn logistics để được hỗ trợ phân loại chính xác.
Ví dụ tham khảo: Một đôi giày da có thể được phân loại vào mã (giả định) HS 1234, trong khi giày thể thao vải lại thuộc nhóm (giả định) HS 5678.
3.2. Tra cứu quy tắc xuất xứ trong các FTA
Sau khi xác định mã HS, doanh nghiệp cần tra cứu quy tắc xuất xứ trong biểu quy tắc của từng hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia, như ATIGA, CPTPP, EVFTA, RCEP….
- Mỗi FTA sẽ quy định tiêu chí xuất xứ riêng cho từng mã HS.
- Doanh nghiệp phải xác định xem hàng hóa có đáp ứng yêu cầu CTC (thay đổi mã HS), RVC (tỷ lệ giá trị khu vực), hay công đoạn gia công cụ thể.
Ví dụ: Theo EVFTA, mã HS 6403 (giày da) yêu cầu sản phẩm phải có hàm lượng giá trị khu vực (RVC) ≥ 40% hoặc thay đổi mã HS ở cấp 4 số so với nguyên liệu nhập khẩu.
3.3. Kiểm tra nguyên liệu đầu vào và công đoạn sản xuất
Đây là bước quan trọng để chứng minh hàng hóa thực sự có xuất xứ hợp lệ. Doanh nghiệp cần:
- Thống kê chi tiết tỷ lệ nguyên liệu: bao gồm nguyên liệu nhập khẩu và nguyên liệu trong nước.
- Xác định công đoạn sản xuất: xem sản phẩm có trải qua các công đoạn đủ điều kiện theo FTA không.
- Tính toán RVC nếu áp dụng tiêu chí giá trị, đảm bảo tỷ lệ tối thiểu theo yêu cầu.
Ví dụ: Nếu 60% nguyên liệu da để sản xuất giày được nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng toàn bộ quá trình cắt, may, hoàn thiện được thực hiện tại Việt Nam, doanh nghiệp cần tính toán để chứng minh tỷ lệ giá trị nội địa ≥ 40% nhằm đủ điều kiện xuất xứ EVFTA.
3.4. Chuẩn bị hồ sơ chứng minh xuất xứ
Doanh nghiệp cần tập hợp đầy đủ hồ sơ để nộp khi xin cấp C/O, bao gồm:
- Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice).
- Vận đơn (Bill of Lading).
- Tờ khai hải quan.
- Bảng kê khai chi tiết nguyên liệu và quy trình sản xuất.
- Chứng từ liên quan khác: hợp đồng mua bán, chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu trong nước, phiếu đóng gói (Packing List)…
Hồ sơ càng chi tiết, rõ ràng thì quá trình xét duyệt C/O càng nhanh chóng, hạn chế rủi ro bị trả lại.
3.5. Sử dụng hệ thống C/O điện tử
Hiện nay, Bộ Công Thương đã triển khai hệ thống eCoSys để hỗ trợ doanh nghiệp xin cấp C/O trực tuyến. Doanh nghiệp có thể:
- Đăng ký tài khoản và nộp hồ sơ online.
- Tra cứu mẫu C/O theo từng hiệp định.
- Theo dõi tiến trình xử lý hồ sơ, giảm thời gian đi lại và chờ đợi.
Việc sử dụng hệ thống điện tử không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao tính minh bạch và chính xác trong toàn bộ quy trình xin cấp C/O.
4. Những lưu ý quan trọng khi xác định xuất xứ hàng hóa
Xác định xuất xứ hàng hóa để xin cấp C/O là một quá trình phức tạp, đòi hỏi tính chính xác cao. Nếu doanh nghiệp chủ quan hoặc sai sót, không chỉ làm mất ưu đãi thuế quan mà còn ảnh hưởng đến uy tín trong thương mại quốc tế. Dưới đây là những lưu ý quan trọng mà doanh nghiệp cần ghi nhớ:
Không tự ý khai báo sai
Doanh nghiệp tuyệt đối không nên khai sai xuất xứ để hưởng lợi thuế quan. Nếu bị phát hiện, hậu quả có thể rất nghiêm trọng:
- Bị cơ quan hải quan xử phạt hành chính.
- Bị từ chối cấp C/O cho các lô hàng sau.
- Mất quyền hưởng ưu đãi thuế quan, dẫn đến chi phí nhập khẩu tăng cao. Trong trường hợp nặng, doanh nghiệp còn có thể bị điều tra chống gian lận thương mại từ nước nhập khẩu.
Cập nhật quy định mới từ các FTA
Mỗi hiệp định thương mại tự do (FTA) có quy tắc xuất xứ riêng, thậm chí cùng một mã HS nhưng quy định trong EVFTA và CPTPP có thể khác nhau. Ngoài ra, một số hiệp định còn có lộ trình cắt giảm thuế nên quy tắc xuất xứ có thể thay đổi theo từng giai đoạn. Doanh nghiệp cần thường xuyên:
- Theo dõi thông báo từ Bộ Công Thương, Tổng cục Hải quan.
- Tra cứu biểu quy tắc xuất xứ mới nhất cho từng FTA.
- Chủ động cập nhật để không bỏ lỡ ưu đãi thuế quan.
Chuẩn bị hồ sơ chứng từ đầy đủ và minh bạch
Hồ sơ chứng minh xuất xứ là yếu tố quyết định việc cấp C/O. Nếu chứng từ thiếu hoặc không khớp, hồ sơ sẽ bị trả lại, gây chậm trễ giao hàng. Doanh nghiệp cần lưu ý:
- Lập bảng kê khai nguyên liệu và quy trình sản xuất rõ ràng.
- Lưu giữ hợp đồng mua bán, hóa đơn nguyên liệu, chứng nhận nội địa.
- Đảm bảo tính thống nhất giữa hóa đơn thương mại, vận đơn, tờ khai hải quan và chứng từ nguyên liệu.
Tham khảo hỗ trợ từ đơn vị logistics chuyên nghiệp
Với những doanh nghiệp chưa có nhiều kinh nghiệm, việc tự làm C/O dễ gặp sai sót. Hợp tác với đơn vị logistics và dịch vụ hải quan uy tín sẽ giúp:
- Tư vấn chính xác quy tắc xuất xứ áp dụng cho từng mặt hàng.
- Chuẩn bị hồ sơ nhanh chóng, đúng chuẩn.
- Rút ngắn thời gian xử lý, đảm bảo tiến độ giao hàng quốc tế.
Xác định và tra cứu xuất xứ hàng hóa là bước quan trọng để xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O). Doanh nghiệp cần nắm rõ mã HS, quy tắc xuất xứ trong từng FTA và chuẩn bị hồ sơ chứng từ minh bạch.
Với nhiều năm kinh nghiệm trong dịch vụ xin cấp C/O và logistics quốc tế, làm thủ tục hải quan hàng hoá… Trường Thành Logistics cam kết hỗ trợ khách hàng xác định chính xác xuất xứ hàng hóa, chuẩn bị hồ sơ hợp lệ và xin cấp C/O nhanh chóng.
Nếu bạn cần tư vấn chi tiết về C/O hoặc hỗ trợ dịch vụ logistics, hãy liên hệ ngay với Trường Thành Logistics để được đồng hành chuyên nghiệp và hiệu quả.
Trường Thành Logistics – Chuyên nghiệp, tận tâm
Hotline: 0915 36 38 39
Trụ sở: Tầng 5, Tháp A, tòa nhà Sông Đà, Phạm Hùng, P.Từ Liêm, Hà Nội.
Email: sale@truongthanhjsc.com
info@truongthanhlogistics.com
Website: https://truongthanhlogistics.com/
CHI NHÁNH HẢI PHÒNG
Địa chỉ: Phòng C103, Tòa nhà TTC, 630 Lê Thánh Tông, Hải An, Hải Phòng
CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 126 Châu Thị Vĩnh Tế, Phường Ngũ Hành Sơn, Thành phố Đà Nẵng
CHI NHÁNH HỒ CHÍ MINH
Phòng 41 tầng 4 tòa nhà Casanova số 85 Nguyễn Sơn, Phường Phú Thạnh, Hồ Chí Minh
